Voorvechter van het vrije woord
Wigboldus verrichtte de handeling donderdag samen met Rob van der Capellen, een verre afstammeling van de man met de beroemde achternaam. Met twee andere nazaten, Susanne van der Capellen en haar nicht Frederike, was de familie tijdens de plechtigheid goed vertegenwoordigd. De wortels ervan reiken ver terug, oorspronkelijk naar het Duitse Kleef, maar al in de 14e eeuw in notabele zin aanwezig in Zutphen en omstreken: ene Gerlach van der Capellen was beleend met wat tegenwoordig landgoed ’t Rijsselt in Eefde is en hij zat als schepen (zeg maar wethouder) in het Zutphense gemeentebestuur. De bekendste Van der Capellen-telg was Joan Derk (1741-1784), vooral vanwege zijn tegen de Oranjes gerichte pamflet ‘Aan het Volk van Nederland’, waarin hij pleitte voor politieke hervormingen die als vroege aanzet tot een democratisch bestel kunnen worden gezien. Ook na zijn dood werd hem dat niet in dank afgenomen: prinsgezinden verwoestten in 1887 zijn grafmonument in Gorssel.
Bij verstek ter dood veroordeeld
Al even democratisch ingesteld was zijn neef Robert Jasper, die werd geboren op de Boedelhof in Eefde. Hij zou zich vestigen op kasteel Engelenburg in Brummen: het straatnaambord is vorige week dan ook daar, aan het einde van de oprijlaan, geplaatst. Oom en neef waren beiden zeer bemiddeld – Robert Jasper bezat bijvoorbeeld ook nog het Zutphense kasteel De Marsch –, maar ze waren wars van de vriendjespolitiek en corruptie van de gesettelde macht en vonden dat de burgers recht hadden op meer inspraak en invloed. Robert Jasper zag zich genoodzaakt naar het buitenland te vluchten. Het Hof van Gelderland veroordeelde hem bij verstek ter dood.
Des te toepasselijker dus, sprak Zutphenaar Bas Steman bij de korte bijeenkomst, dat de man die nu zogezegd de leiding heeft over de provincie, oftewel de commissaris van de Koning, het straatnaambord onthult en handen schudt met de in 1943 geboren nazaat Rob. “Je zou het een ‘Wiedergutmachung’ kunnen noemen”, aldus Steman met gevoel voor pathetiek. Steman vormt samen met René Arendsen het duo Ridders van Gelre, die de – in verhouding tot de Randstedelijke – nogal ondergesneeuwde geschiedenis van de provincie op het publiek willen overbrengen, in tv-programma’s en langs andere wegen: zo publiceerden de Ridders vorig jaar een boekje over Robert Jasper.
Voorvechter van het vrije woord
Op het bordje staat onder de naam en de jaartallen ook een omschrijving vermeld: Robert Jasper van der Capellen was een ‘voorvechter van het vrije woord’ – toegevoegd op voorstel van de Brummense wethouder Yasemin Cegerek. Alle sprekers (Steman, Wigboldus en burgemeester Geert van Rumund) wezen op het belang van dat ‘vrije woord’ in deze tijden, waarin de democratie, die zo vanzelfsprekend leek, onder druk is komen te staan. Voorvechters van het vrije woord blijven altijd nodig. Steman: “Robert Jasper woonde hier schitterend, maar hij zette alles op het spel voor het belang van boeren, burgers, de steden, en voor zijn vaderland – hij zag dat het er niet zo goed mee ging en besefte dat het anders moest.”
Wigboldus: “Iedereen die opkomt voor zijn of haar eigen mening, dient geëerd te worden. Ook na zoveel eeuwen. Prachtig dat dat hier op deze manier gebeurt.”
Terwijl commissaris, burgemeester, raadsleden en andere genodigden zich voor een aansluitende rondleiding naar de Engelenburg begaven, bleven de nazaten nog wat hangen bij het bordje voor hun voorvader. Een gevoel van verbondenheid maakte zich van hen meester. Dat er eeuwen waren verstreken, leek even vergeten. Helemaal toen er een wagen passeerde, voorgetrokken door twee paarden, het allereerste verkeer op deze laan nu hij Robert Jasper van der Capellenlaan heet. De naamgever zou na zijn vlucht weliswaar terugkeren naar zijn vaderland, maar nooit meer naar de Engelenburg. Met de onthulling van het plaatsnaambord voelt het alsof hij toch weer een beetje thuis is.
© 2025 sander grootendorst / Achterhoek Nieuws
