In het woord vaccin/vaccinatie zit de hele kwestie al vervat: de overdracht van virusziekten van dier naar mens. Vaccin is afgeleid van het Latijnse vacca, dat ‘koe’ betekent. Hetzelfde woord als het Franse vache. Vaccinia is de benaming van de besmettelijke virusziekte ‘koepokken’. De huid wordt dan overdekt met vochtige blaasjes; de ziekte kan dodelijk zijn.
In de achttiende eeuw had de wetenschap virussen als zodanig nog niet in de smiezen. De mens wist toen minder dan nu, maar was wel minstens zo slim als wij. Wie eenmaal koepokken had gehad, kreeg de ziekte niet nogmaals. En medewerkers op een boerderij die vanaf hun jonge jaren koeien molken, kregen die pokken zelfs nooit. Waarschijnlijk omdat ze dan toch onzichtbaar een heel klein beetje ziek waren geweest: garantie voor immuniteit de rest van hun leven.
Het idee ontstond om jezelf opzettelijk te besmetten met een milde vorm van de koepokken: het vocht uit een mild blaasje bracht je aan op je huid en als het meezat werd je inderdaad een beetje ziek.
Dit vertelde onze leraar klassieke talen ons ooit. Hij zei dat een Britse arts het woord vaccin bedacht en er een officieel vaccinatieprogramma tegen koepokken van maakte. Op internet is te vinden dat die arts Edward Jenner heette. Met een mesje bracht hij blaasvocht aan in de huid. Daar hadden de ‘ingeënte’ personen even last van, maar van de koepokken waren ze verlost. En – dat had Jenner niet kunnen vermoeden – ook van de nog veel gevreesdere ziekte variola, oftewel: de (gewone) pokken.
In Nederland was de Rotterdamse arts Levie Salomon Davids een van de oprichters van het ‘Genootschap voor Koepokinenting’. In de negentiende eeuw moest iedereen zich verplicht laten inenten. Meteen kwamen er bezwaren uit religieuze kringen. Was het niet Gods wil dat mensen ernstig ziek werden en doodgingen aan pokken en koepokken? Nee, vond Koning Willem III. Artsen kregen een flinke bonus als ze meer dan honderd mensen hadden ingeënt. Dat doet denken aan de discussie over medische onafhankelijkheid in tijden van corona.
Filmpje: Koeienheimwee
© 2021 sander grootendorst
Als blijk van waardering en ter ondersteuning van natuurvertaler.nl kun je een bedrag naar keuze overmaken:
Betaling geschiedt veilig via iDeal of PayPal
Of rechtstreeks overmaken naar NL96ASNB0707472814 ten name van Natuurvertaler.
Alle gegevens worden strikt vertrouwelijk behandeld.
Vragen, opmerkingen? Vul dan het contactformulier in.
