Gregor Dijkhoff uit Olst is de zoon van taalkundige en dichter Mario Dijkhoff (Aruba, 1950-2015). In het voetspoor van zijn vader heeft hij zich gespecialiseerd in Papiamento, de taal van de ABC-eilanden.
Hij woonde tien jaar op Aruba, het geboorte-eiland van zijn vader, en spreekt vloeiend Papiaments. Vanuit zijn huis in Olst draagt hij zijn kennis online over op cursisten, bijvoorbeeld Nederlanders die op de Benedenwindse Eilanden gaan werken. ‘Het is een bijzondere, mooi en leuke taal, belangrijk om te worden behouden’, zegt Gregor Dijkhoff, een man met een talenknobbel.
Zijn werkplek op zolder is piepklein, maar hij is er meer dan content mee. ,,Ik heb alles binnen handbereik.” Computer, whiteboard, lesboeken, meer heeft hij niet nodig. Ook heeft hij een ‘Arubaans hoekje’ ingericht, met een schilderij van het ouderlijk huis en twee gitaar-achtige instrumenten, zogenoemde cuarta’s. Herinneringen aan de periode dat hij er woonde, van zijn zevende tot zijn zeventiende.
Dijkhoff (43) woont nu in Olst, samen met vrouw Froukje en drie kinderen, de jongste nog een baby, die meedoet via de babyfoon. Geen probleem: het woord ‘papiamento’ komt uit het Portugees en betekent oorspronkelijk ‘babbelen’. Misschien erft de kleine de talenknobbel van vader Gregor. ‘Ik heb hem van mijn vader geërfd.’
Gregor spreekt Nederlands, Duits, Frans, Engels, Spaans en Papiamento. Hij noemt zichzelf een wereldburger.
De vader, Mario Dijkhoff (1950-2015), is nog volop aanwezig in het huis. ,,Hij schreef al deze boeken”, vertelt zijn zoon, wijzend naar de dozen waarin ze liggen opgeslagen. Preciezer gezegd: Mario is de auteur van de Papiamento-leerboeken, Gregor heeft ze, met hulp van zijn broer Maik, aangepast en opnieuw uitgegeven. Bovendien heeft hij naast de versie voor Nederlandstaligen ook versies voor Spaans- en Engelstaligen op de markt gebracht. ,,Er werken op Aruba veel Spanjaarden en jaarlijks komen er een miljoen Amerikaanse toeristen.” Daar zit een keerzijde aan, het Papiaments wordt meer en meer verdrongen door het Spaans. Papiamento is wel een officiële taal op Aruba. “Als je je wilt vestigen op het eiland, moet je een inburgeringscursus doen en dan word je geacht Papiaments te kunnen spreken en schrijven. Ik heb nu een Spaanse cursist die mijn hulp inriep nadat hij voor het inburgeringsexamen was gezakt.”
Vader Mario was een bekende verschijning op Aruba, vanwege zijn langwerpige snor, maar vooral vanwege zijn pionierswerk voor het Papiaments, waarin hij ook gedichten schreef. Hij publiceerde het eerste woordenboek Nederlands-Papiaments, het ABC voor Aruba, Bonaire en Curaçao zogezegd, waarbij hij ook de verschillen in schrijfwijzen en uitspraak tussen de eilanden in kaart bracht.
Al generaties lang woonden de Dijkhoffs op Aruba, waarschijnlijk als nazaten van een schipbreukeling. Mario trok naar Nederland om te studeren en ontmoette daar op een cursus esperanto (een destijds populaire Europese kunsttaal) zijn latere vrouw, afkomstig uit Duitsland. In Münster studeerde hij verder: nog weer meer talen. Gregor werd in die stad geboren. Toen vader en moeder waren uitgestudeerd, verhuisden ze naar Aruba. Om tien jaar later terug te keren: Mario kreeg een baan aangeboden bij de Arubaanse ambassade in Den Haag. Gregor bleef in Nederland toen zijn ouders opnieuw, en nu definitief naar Aruba verkasten. Hij studeerde muziek en Duits, werd leraar aan de middelbare school, maar dat beviel hem niet, hij zoekt het nu meer in functies als onderwijskundig adviseur.
,,In de avonduren geef ik Papiamentocursussen, drie keer in de week. Tien jaar geleden ben ik ermee begonnen, gewoon via een advertentie op Marktplaats. Ik heb de cursussen ondergebracht in een stichting, wilde het echt officieel maken.” Het zijn geen grote aantallen, maar toch meer mensen dan je zou denken die een cursus bij Dijkhoff volgen. ,,Nederlanders die emigreren naar een van de ABC-eilanden, om daar te wonen of iets als een bed & breakfast op te zetten. Of die er voor hun werk heengaan, bijvoorbeeld in de zorgsector, ook als ze alleen stage gaan lopen. Zeker de ouderen spreken het liefst Papiaments, dus dan is het goed als je ze in hun eigen taal kunt bereiken.”
Om vergelijkbare redenen deed de politie in Zwolle en Groningen mee aan een groepscursius Papiamento, de voertaal onder Antilliaanse jongeren. ,,Het breekt het ijs, alleen al als je goedendag of dankjewel kunt zeggen.” Goedendag = bon dia. Dankjewel = masha danki. Even snel opgezocht in Mario Dijkhoffs ‘dikshionario’.
Het Papiaments bevat Spaanse, Portugese, Nederlandse en Engelse elementen. ,,En misschien vergeet ik nog een taal”, zegt Gregor. Fascinerend vind hij het dat ook de talen van de Cariben en Arowakken op Aruba nog doorschemert. Uit de tijd voordat de westerlingen met hun slaven arriveerden. Een theorie is dat Papiamento onstond als taal waarin slaven met elkaar communiceerden. Dijkhoff noemt het een ‘bijzondere, mooie en leuke taal’. Een voorbeeld van dat laatste: ,,Ons ouderlijk huis, nog steeds in ons bezit, staat vlak bij de Sero Janchi.” Klinkt spectaculair… ,,Sero betekent ‘berg’. ‘Janchi’ is een verbastering van ‘Jantje’. De Berg van Jantje dus.” Dat klinkt dan weer zeer vertrouwd, maar het kan je tegelijkertijd op het verkeerde been zetten. ,,Nederlanders die ernaartoe gaan beseffen vaak niet dat het echt een heel ander land is. De manier van leven, de hitte. Je moet er echt aan wennen en je aanpassen, anders red je het niet.”
Waar Gregor zich er nog altijd thuisvoelt – ,,ik heb alweer een ticket geboekt voor een verblijf van twee weken” – kon zijn vrouw er niet aarden. Gelukkig voelen beiden zich in Olst ook op hun plek. ,,En voor de verre toekomst, als we met pensioen zijn, hebben we bedacht dat we in de zomer samen in Nederland blijven, maar dat ik in het winterhalfjaar naar Aruba ga en dat zij daar dan een of twee maanden op bezoek komt.” Het beste van twee werelden, ideaal voor wereldburger Gregor Dijkhoff.
© 2022 sander grootendorst/ de Stentor