Een voorstelling op een vroege februarizondagochtend die begint als het buiten nog donker is. Quirine Melssen (zang, gesproken woord), Eddy van Dijken (piano) en Jelte van Andel (cello, zingende zaag) worden in de tuinzaal van Dat Bolwerck in Zutphen net voldoende kunstmatig verlicht dat ze te zien zijn en – de muzikanten – hun noten kunnen lezen. Ze bevinden zich aan de kant van het raam. Het publiek kijkt naar de drie én, daarachter, naar buiten. Halverwege zingt een winterkoning, later valt een merel in.
Gedurende de voorstelling wordt het langzaam licht. Buiten en binnen. In schaduwen gehulde gestalten worden mensen om je heen.
De intimiteit staat in schril contrast tot de gigantische, groteske verschrikkingen van de oorlog. Die daardoor juist heel dichtbij komt. Niet voor niets spreekt Melssens haar eerste woorden (van de dichter Leo Vroman) fluisterend. Waarna muziek van Sjostakovitsj het op oorlogssterkte overneemt.
Je beseft dat de oorlog juist ook het intieme heeft getroffen, dat de wonden na de oorlog niet zomaar waren geheeld en dat vaak nog steeds niet zijn. Melssen vertelt persoonlijke verhalen: over de Poolse vrouw die 2.500 Joodse kinderen redde uit het getto van Warschau, de Italiaanse vrijheidsstrijder die zijn laatste twee brieven schreef aan zijn vriendin, zijn moeder en zus, maar ook over het Duitse meisje dat ontdekte dat haar opa een oorlogsmisdadiger was geweest. Bovendien: het verhaal van Melssens eigen oma en moeder, die tijdens de Slag om Arnhem doodsangsten uitstonden.
De merel zingt intussen zachtjes verder en ook de muziek en de liedjes – Jiddisch, Italiaans, Duits (‘sag mir wo die Männer sind’) – nemen ons mee naar het heden. Het laatste muzikale woord is aan Johann Sebastian Bach. Het licht breekt door, de bevrijding is een feit.
Een voorstelling bij dageraad geeft een andere dynamiek dan een reguliere ’s middags of ’s avonds. Een ander ritme aan de rest van de dag; meer tijd. Geen drankje of bitterballen na afloop: Publiek en crew krijgen een heerlijk ontbijt voorgeschoteld uit de keuken van de Zutphens-Palestijnse Jacklin Arraf. Naar aanleiding van de voorstelling worden veel verhalen uitgewisseld. We drukken elkaar op het hart dat we die niet zullen vergeten.
https://www.vannachtnaardag.nl
© 2020 sander grootendorst