Verdriet en geluk. Groei, verval en terugkeer. De expositie ‘Es schläft ein Lied in Allem’ (In alles slaapt een lied) van kunstenares Luitgard Schultz in Dat Bolwerck in Zutphen eindigde met een kort samenzijn van cellist, danseres en… bloempluis.
Een grote hoop bloempluis ligt op de grond in een van de ruimtes van Dat Bolwerck in Zutphen. Als de deur opengaat, waait een handvol ervan een beetje op. Boven de pluisjesberg hangt een kunstwerk van Luitgard Schultz, Zutphense, geboren in Duitsland. Het is de finissage van haar tentoonstelling ‘Es schläft ein Lied in Allem’ (In alles slaapt een lied), een variatie op een zin van de Duitse negentiende-eeuwse schrijver Joseph von Eichendorff.
Jeroen den Herder en zijn cello nemen plaats, ze laten Bach weerklinken, de muziek mengt zich met het grootse, intieme middaglicht van eind februari. Het beschijnt kunstwerk, pluisjes en cello.
Na de eerste tonen begint de pluisjesberg te bewegen. Er komt een danseres tevoorschijn: je ziet wat pluisjes opwaaien ter hoogte van waar haar mond zich bevindt, haar adem. Dan volgen haar handen, dan haar voeten, dan zij zelf, het is Lena van Halen, de dochter van Luitgard. Ze wordt geboren uit het zaadpluis, begeleid door Bach. Het is alsof Bach en het licht de slapende danseres wakker maken. Immers, er slaapt een lied in alles, ook in een hoop pluisjes. Lena pakt pluisjes bijeen en werpt ze weer weg. Elk pluisje wordt apart door de middagzon in de schijnwerper gezet. Alles is even belangrijk.
Aan het eind van de korte dansvoorstelling tonen zowel Luitgard Schultz als Vincent Peppelenbosch – de man achter Dat Bolwerck, huis voor kunst en gedachte – zich ontroerd. Onder meer vanwege de grote belangstelling, die een contrast vormt met de lockdowntijd, toen Dat Bolwerck gesloten was. ‘Wat is een expositie zonder publiek?’, vraagt Schultz zich af. Het verdriet daarover vult haar stem. Niet dat er helemaal niemand binnenkwam; soms één of twee bezoekers, die waren dan officieel te gast, dat mocht volgens de coronaregels wel. Maar vele dagen bleef het lied in Dat Bolwerck slapen zonder dat iemand het hoorde. Gelukkig, op de valreep vandaag alsnog.
De dans, de cello en de hele expositie vormen een zachtmoedig tegenwicht tegen al het brute in de wereld. Dat alleen al brengt de ontroering teweeg. Waarom oorlog voeren als je in het pluis kunt dansen? Luitgards thema is ‘de natuur’, in Allem, in alles: al haar schoonheid, die ook het verval omvat, het vergaan en het opnieuw geboren worden. Als danseres, als muzikant, als kunstenaar, als mens. Als blad, als bloem, als steen, als adem, als lied. De cirkel is en blijft rond. Vincent Peppelenbosch gaat daar in een korte toespraak op in: de mens heeft veel gemeen met planten, groeit en bloeit op dezelfde manier. Vergaat en komt weer boven. Peppelenbosch licht zijn verwevenheid toe met het werk van Schultz: in 2008 had zij de eerste expositie in De Oude Apotheek, waar Peppelenbosch en zijn vrouw Gerrie een galerie hadden ingericht. Later verhuisden ze naar Dat Bolwerck. Veertien jaar verder in de tijd was het opnieuw aan Luitgard Schultz om het huis te vullen met haar organisch georiënteerde werk, nu eens voorzien van pluisjes, dan weer van stekels:That’s life. De cirkel, de cyclus, die troost biedt en hoop. Wapens slaan dood; zaadpluis komt tot leven.
Ter gelegenheid van de expositie schreef Peter van der Boom een essay, getiteld Pluisje. Hij heeft het over de spelende natuur en de spelende mens. Alsof hij vooraf het tafereel na de dansvoorstelling al beschreef. Het publiek, jong en ouder, begeeft zich nieuwsgierig naar de pluisjes. Een vrouw pakt twee handenvol op en gooit haar oogst in de lucht. Die vervolgens weer naar beneden dwarrelt. Pluis als vlokjes van licht. Verrukt staat ze ernaar te kijken.
© 2022 sander grootendorst
Als blijk van waardering en ter ondersteuning van natuurvertaler.nl kun je een bedrag naar keuze overmaken:
Betaling geschiedt veilig via iDeal of PayPal
Of rechtstreeks overmaken naar NL96ASNB0707472814 ten name van Natuurvertaler.
Alle gegevens worden strikt vertrouwelijk behandeld.
Vragen, opmerkingen? Vul dan het contactformulier in.