Quarantaine betekent letterlijk dat je je veertig dagen moet afzonderen. Het sloeg oorspronkelijk op het aantal dagen van de vastentijd. In de zeventiende eeuw ging ook de plicht van scheepslieden zo heten die terugkeerden van verre reizen: blijf aan boord. De autoriteiten wilden voorkomen dat eventuele besmettelijke ziektes zich in de thuishaven verspreidden. Hoe dat precies zit met bacteriën of virussen wist nog niemand, maar het fenomeen ‘besmetting’ was bekend. En de desastreuze gevolgen daarvan.
Terwijl ik dit vroeg in de ochtend schrijf, zingt een merel. Het mannetje van het vrouwtje dat nu ergens in de buurt zit de broeden. Ik zag haar met nestmateriaal in de weer. Merels hebben vaak last van katten en menig broedsel wordt vroegtijdig beëindigd, maar het is hun natuur dat ze blijven volhouden. Vrijwel elk jaar melden zich later in het voorjaar of ook nog wel in de zomer jonge merels in de tuin.
Helaas gedurende het afgelopen decennium een paar keer niet. Kan toeval zijn, geen regelmaat zonder onderbreking, maar ik hoorde het meer, lezers belden er zelfs over naar de krant: waar zijn de merels?
Wat is een tuin zonder merel?
In 2016 werd in Nederland voor het eerst het usutu-virus vastgesteld in dode merels. Waarschijnlijk waarde het hier al langer rond, sowieso in 2001 in Midden-Europa. Het virus is genoemd naar een rivier in Zuid-Afrika. Het maakte miljoenen slachtoffers onder merels en andere vogels.
Usutu springt niet, zoals corona bij mensen, van vogel naar vog
el. Het zijn steekmuggen die onbedoeld – ze hebben er zelf geen baat bij – het virus overdragen. Ook op mensen trouwens, maar het aantal ziektegevallen is zeer beperkt.
Inmiddels lijkt het ergste leed geleden. Mogelijk zijn steeds meer merels immuun voor het virus. De overlevers hebben jongen gekregen en hun virusbestrijders doorgegeven. In één decennium ben je al snel een paar merelgeneraties verder. Het virus zal wel weer in een andere gedaante terugkeren, maar als vogel leef je bij de dag, alleen het hier en nu telt. Het lijkt me fijn om niets van gevaren te weten die morgen wachten.
Ik luister ondertussen nog steeds naar zijn zang. We moeten allemaal thuisblijven vanwege corona, misschien meer dan veertig dagen. Maar met merels in de buurt is dat niet erg. Ze zijn zelf aan hun eigen omgeving gehecht, ze hoeven niet zo nodig verre reizen te maken. Het zijn standvogels, geen trekvogels.
Langzaam maar zeker dringt het tot me door. De tonen die deze merel fluit, floot hij ook vorig jaar. En vijf jaar geleden. Is het dezelfde, oersterke zanger op wie usutu nooit vat kreeg?
Dat zou kunnen. Maar geven hun liedjes, hun zangvirus, zogezegd, door aan hun zonen. Dus wie weet is het zoon of kleinzoon die zingt. Hebben ze tussendoor ergens anders een nest gehad.
Mooi om te beseffen dat merels niet zonder zingen kunnen. Dan zouden er geen broedseizoenen ontstaan en zouden ze niet overleven. En wij mensen, wij kunnen dan weer niet zonder merels.
© sander grootendorst | Contact * Achterhoek Nieuws
Als blijk van waardering en ter ondersteuning van dit blog,
natuurvertaler.nl en Vlinderwerk Poëzietheater kun je een
bedrag naar keuze overmaken:
Betaling geschiedt veilig via iDeal.
Of rechtstreeks overmaken naar NL96ASNB0707472814 ten name van Natuurvertaler.
Laat desgewenst je e-mailadres achter:
of stuur een bericht.