Radboud was mogelijk nog geen bisschop toen hij in de negende of tiende eeuw zijn gedicht over de zwaluw schreef. In het Latijn wel te verstaan. Hoe zou het hebben geklonken als het anno nu geschreven was?
Op de dag dat een hedendaagse versie van bisschop Sint-Nicolaas (ca. 270 – ca. 340) zijn jaarlijkse intrede deed in Nederland, afgelopen zaterdag, ging het in het Achterhoekse dorp Gelselaar over een andere bisschop, die in zijn originele versie daadwerkelijk in de Lage Landen verbleef: bisschop Radboud (ca. 850 – 917), om eeuwen later terug te keren – niet met de pakjesboot, maar als naamgever van de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Radboud was een gestudeerd man, hij beheerste als een van de weinigen in zijn tijd klassiek Grieks, hij schreef preken en andere religieuze teksten, en daarnaast gedichten, eveneens religieus van aard. Ook schijnt hij muziek te hebben gecomponeerd. Hij werd bisschop toen hij ongeveer vijftig was en overleed op zijn zevenenzestigste. Het verhaal gaat dat hij liever geen bisschop had willen zijn, hij had meer met wetenschap, die toen overigens geheel ten dienst stond van het geloof. Bovendien was het door de aanvallen van de Vikingen een turbulente tijd, vandaar dat hij als kersvers bisschop van Utrecht niet vanuit die stad, maar vanuit Deventer bisschoppelijke activiteiten ontplooide.
Erg bekend en veel vereerd werd hij, hoewel heilig verklaard, na zijn dood niet. Zijn 44-regelige Latijnse gedicht De hirundine (letterlijk: Over/van de zwaluw) genoot en geniet in kleine kring enige bekendheid. In Gelselaar, waar op het erf van Arend Heideman jaarlijks de boerenzwaluwen terugkeren en weer vertrekken, gelijk de pieten die de sint begeleiden uit Spanje, ontstond het idee om Radbouds gedicht op te pikken vanuit de negende eeuw en mee te nemen naar nu – in een moderne vertaling, niet alleen in het Nederlands en Duits, maar ook in Nedersaksische streektalen aan weerszijden van de grens. De zwaluwen hebben hun eigen taal, en ze horen hier op de erven de verschillende dialecten die de mensen spreken. De landsgrens heeft voor de zwaluwen geen enkele betekenis, voor streektaalsprekers evenmin.
Op 12 november was een kleine presentatie van wat de lezer van het boek dat volgend jaar verschijnt te wachten staat. Waaronder een muzikale interpretatie van het gedicht door gymnasiumleerlingen van het Marianum in Groenlo. Nieuw licht op een oud gedicht.
Stichting Portfolio is de uitgever van het boek. Als voorproefje werd zaterdag alvast een kleurige tweetalige brochure uitgebracht (zie foto). www.stichtingportfolio.nl.
Later meer
